馬來班頓 Pantun

讀書筆記：《馬來班頓》，2002，魯鋩編譯，東南亞華文文學研究中心。

pantun原意是指韻文，是在民間廣為流傳的歌謠，特色是以簡潔動人的詞句，和譬喻的方式來表達內容情感（Pantun 一詞，本身即有譬喻之意）。Pantun的內容多元，或訴說情愛、或傳達人生意義，甚至是打油揶揄。

從文法結構來看，pantun四行一句，每行大概由8-12音節（約4個詞）組成。第一行與第三行押韻，第二行與第四行押韻，簡單來說，押韻方式為『甲乙甲乙』。
在內容結構上，pantun可分為兩個部分。前兩句（行）稱作sampiran（直譯：掛鉤/曬衣繩）或pembayang（直譯：輪廓/影子），即引子之意，這兩段目的是為了引出後面兩句真正的內容，多半是以自然環境，動植物，事件的描寫居多。第三第四句稱作 isi或maksud，顧名思義是這首pantun的真正要表達的內容核心。

研究馬來文學的學者 Sir R.O. Winstedt 主張pantun受到詩經的影響，因為兩者之間具有相似的四句結構、對自然的描述以及直白質樸的語調等。然而許雲樵卻認為與詩經沒有關聯。（不清楚是本書作者或是許雲樵）認為，這也許反映的是人類心靈對於韻文的某種普同性。

雖然大部分pantun看似淺顯易懂，但有些pantun在引子部分確是引經據典，內容隱晦含蓄，要讀懂這正含義需要有豐富的詞彙以及對東南亞史地的了解，才能領悟。雖然sampiran和isi表面上無關，但是好的pantun裡，兩者隱匿著某些內在關聯性。Pantun記錄了一些過去的生活習慣和文化痕跡。

半個題外話。話說2004的電影版Putri Gunung Ledang中就出現不少近似pantun的韻文，當然也不乏直接出現pantun。尤其是男主角Hang Tuah大人，幾乎是出口成章啊。開頭不久，一場某惡家奴當街強擄民女，被主角阻止的戲，其實伏著劇情主線。當家奴對Hang Tuah說只是奉命行事，並反問若是他奉這種命令會怎麽辦時，我們的大人是這麼說的：
“kalau nak menurut, biar berakal. Kalau nak mengikut, biar pintar.”



Pantun 選例：

Kiri jalan, kanan pun jalan, Sama tengah pokok mengkudu;
kirim jangan, pesan pun jangan, Sama-sama menahan rindu.
左有路來右有路，中間隔著諾麗樹；勿捎尺素莫托囑，彼此共體相思苦

Apa kena padiku ini, sini sangkut, sana pun goyang?
Apa kena hatiku ini, sini sangkut, sana pun sayang?
我家稻子怎麼了，這裡勾纏那裡晃，我的心兒怎麼了，這廂牽掛那廂思

Dari mana punai melayang? Dari sawah turun ke padi
Dari mana dating saying? Dari mata turun ke hati
野鳩打從哪飛來？打從沼澤到稻田。感情打從哪生來？打從眼兒到心口

Malam in merendng jagung, malam esok merendang serai
Malam in kita berkampung, malam esok kita bercerai
今天晚上煮玉米，明天晚上熬香茅，今晚你我共聚首，明霄勞燕各西東

Berlayar berbelok-belok, Sauh dibongkar di tempat tenang
Yang tinggal hati tak elok, yang pergi hati tak senang
小船彎彎在航行，行到靜處來停泊；留下人兒心不歡，離開人兒亦憂煩

Nasi bungkus nasi kering, Dimakan sampai Beranang
Jangan putus biar genting, Biar tinggal sehelai benang
包裝的米飯乾又乾，到峇玲瓏就吃完，線雖緊繃莫切斷，留下一線絲希望

Bagaimana menangkap landak? Di asap pintunya dengan api
Bagaimana mula berkehendak? Dari mata turun ke hati

Selasih harum di kayu mati, anak gagak makan padi
Kasih belum cinta di hati, apa kehendak tiada menjadi.
芬芳羅勒附枯木，稻穀被鴉子啄去
情愛尚未萌心中，一切所欲皆茫然

Asal kapas menjadi benang, asal benang menjadi kain,
Yang lepas jangan dikenang, Sudah menjadi orang lain
絲線本從棉花來，先有絲線才有布，昔日過往莫緬懷，心上人已成陌路

Dipanah oleh Indra Sakti, Burung dewata di pohon keranji
Kerana sama menaruh hati, Di ekor mata kita berjanji
吠陀張弓瞄準樹梢，一箭射下極樂鳥，皆因彼此都傾心，眉梢之間定盟誓

Read more